To kontynuacja wcześniejszej książki tego samego autora – „Pepiki. Dramatyczne stulecie Czechów”. Wszyscy, którzy będą szukać w niej potwierdzenia, że nasi południowi bracia są bardziej dowcipni i krotochwilni od nas, poczują się usatysfakcjonowani, czytając „Ach, te Czeszki”. Bo co tu kryć: nawet w chwilach dramatycznych i spazmatycznych, czeskie kobiety potrafią znaleźć elementy humorystyczne. Dowodem zdjęcie, jakie w swoim zbiorze biografii Czeszek publikuje Surosz. Na zdjęciu widzimy wielką gwiazdę filmową przedwojennej Czechosłowacji (a także okresu, gdy krajem zawładnęli Niemcy), Adinę Mandlovą, przy pracy na więziennym dziedzińcu. Uśmiechnięta, promienna, jakby kręciła właśnie swój kolejny obraz kinowy, w którym zachowała piękny makijaż, a do roli założyła więzienny uniform. I wszystko byłoby tak właśnie, gdyby nie było…po czesku. Bo Mandlová za sianie „zgorszenia publicznego” – czytaj: współpracę z niemiecką kinematografią i kontakty z hitlerowskimi dygnitarzami – naprawdę trafiła na Pankrac, sławne praskie więzienie. Później było skazanie na śmierć publiczną, wyklęcie, biedę i emigrację. A w latach 60. powrót do Pragi i próba werbunku do komunistycznego i zachodniego wywiadu. Losy Mandlovej, choć Czeszki z krwi i kości, przeczą mitowi Czecha w polskim, stereotypowym ujęciu. Gnuśnego, bojaźliwego, bez emocji. Stereotypom sprzeciwiają się też losy siedmiu innych Czeszek, o których pisze Surosz. To jeden z głównych powodów, dla których warto sięgnąć po jego opowieść. Dowcipną i patetyczną zarazem. RK