Rozważanie, czy klęska roku 1939 była nie do uniknięcia, jest naturalne. Wydarzenia tego roku były kulminacją specyficznego stanu, w jakim tuż przed pierwszą salwą „Schlezwika-Holsteina” znajdowali się Polacy.

Podkreślam – Polacy, a nie tylko rząd.

Bardzo dobrą tego ilustracją są (udostępnione w sieci przez blogera Konrad24.pl) zapiski „białego” Rosjanina, mieszkającego w okresie międzywojennym na Grodzieńszczyźnie, opublikowane w 1940 r. na Zachodzie przez rosyjskie pismo emigracyjne:

„Kiedy zaczęła się wojna niemiecko-polska, my – niewielka grupa Rosjan – zaczęliśmy się czuć nieswojo. Dwadzieścia lat życia w Polsce dało nam bliską znajomość państwa polskiego. Mimo naszej głębokiej wdzięczności wobec polskich władz, które dały nam schronienie, nie mogliśmy uciec od myśli, że istnienie Polski jest niestabilne…