Niby to albo Belgia, albo francuska dziś Alzacja, ale w gmachach ze szkła i stali lokalności nie wytropisz, choćbyś schodził buty. Nie wytropisz nawet „europejskości", bo abstrakcyjne grafiki na ścianach i rzeźbiarskie bohomazy przed budynkami tak dobrano, że mogłyby wisieć wszędzie na świecie, nie zdradzając ani nie sugerując żadnej tożsamości. To zresztą musiało wymagać sporego wysiłku, bo znaleźć obraz, który nie mówi nic, to też sztuka. Gdy ludzkość wspólnym wysiłkiem zbuduje kiedyś stację na innej planecie, jej wnętrza będą wyglądały podobnie. Tylko mieszające się wkoło języki i rysy twarzy podpowiadają, że to nasz kontynent.

Niszczenie narodowych tożsamości

Tysiące większych i mniejszych pokojów przy niekończących się korytarzach zaludniają dziesiątki tysięcy świetnie opłacanych urzędników, pracowicie wykonujących swoje urzędnicze obowiązki w czasie przerw między długimi weekendami i także długimi lunchami. Ale niech skromne, galicyjsko brzmiące w Polsce słowo „urzędnik" was nie zmyli: tak naprawdę to nowa arystokracja, wewnętrznie zróżnicowana, ale – co znacznie ważniejsze – przede wszystkim wyniesiona, tak jak dawni aristoi, ponad szarą masę narodów: gorzej zarabiających, bardziej zapracowanych, a zatem bardziej zmęczonych i mniej wyluzowanych, wykonujących dyrektywy, a nade wszystko niedojrzałych do światłości, pełnych emocjonalnych anachronizmów, a zatem wymagających troskliwej opieki. To arystokracja, z której właściwie się nie wypada; gdy już wejdziesz w jej szeregi, zawsze znajdzie się coś dla ciebie, choćbyś radził sobie nędznie. Wchodząc, dostajesz niepisaną gwarancję bezpieczeństwa. To nie tylko ochrona swoich, ale także ważny czynnik stabilizujący. Kto chciałby naruszać system, w którym się nie przegrywa?