Cyrk Nobla literackiego
Literacki Nobel ma od ponad stu lat złą opinię i równie fatalną „prasę”. Większość uhonorowanych nie zasługiwała na ten laur, Czas ( jedyny bezbłędny arbiter) wymiótł ich nazwiska w niebyt. Wszelako gniew ekspertów (literaturoznawców), szyderstwa żurnalistów i pogarda twórców niczego nie zmieniają—dalej werdykty nonsensowne i sensowne mają się jak 8 : 2.Aż dziwne, że nagroda wciąż utrzymuje swój ogólnoświatowy prestiż.
Pisarstwo (tworzenie prozy i poezji) nie jest najstarszym zawodem świata (tak przynajmniejmówi porzekadło), ale bez wątpienia jednym wśród starszych, o czym mówią relikty z bardzo zamierzchłych czasów. Już szamani epoki jaskiniowej bazgrali na ścianach grot jakieś szyfry treściowe (cholera wie czy nie paraliterackie), a później pooooszło! Dla wszystkich literatów globu kultowym pradziełem sztuki jest staroegipski „Pisarz" (polichromowana wapienna figurka wysokości 53,7 cm, z Sakkary czasów IVlubVdynastii, około 2500 lat przed Chrystusem; Paryż, Luwr), aczkolwiek to raczej skryba dworski, nie zaś literat, co jednak nikomu nie przeszkadza mienić „Pisarza" symbolicznym godłem fachu. Identycznie ma się sprawa z najstarszym symbolem poezji i literatury kobiecej—z prześliczną „Poetką" (pompejańskie malowidło ścienne, I wiek naszej ery; Neapol, MuseoArcheologico), która być może jest tylko antyczną damą, nie twórczynią, wszelako starczy, że trzyma tabliczki i rylec, i że ma rozmarzony wzrok, by brano ją za poetessę tout court. Elity artystyczne (czy intelektualne w ogóle) nie mogą żyć bez swych kultowych ikon. Ryszard Legutko: „Współcześni intelektualiści wytworzyli sobie coś w rodzaju świeckiej religii, która ma swojego boga, swoich aniołów, swoje świętości, swoje dogmaty, a nawet sakramenty" („Nowe Państwo" nr 7/2004). Tymi „sakramentami" są nagrody wszelakiego rodzaju— literackie, filmowe, teatralne, telewizyjne, dziennikarskie, malarskie, rzeźbiarskie, muzyczne, et cetera. Jeśli chodzi o te pierwsze, to zbliża się właśnie ich globalny szczyt — w październiku wytypowany zostanie kolejny laureat Nobla literackiego, wręczanego od 111 lat (1901). Na wszystkich kontynentach robi się więc we wrześniu cztery rodzaje zakładów: