Kosmiczny gruz wydaje się na pierwszy rzut oka mało atrakcyjny. Jednak często gram meteorytu jest droższy od grama złota najwyższej próby. To oczywiście rzadkość, ale – jak zapewniają pasjonaci – szukać warto. Bo nawet te bardziej pospolite, jeżeli są duże i otrzymają stosowny certyfikat, mogą solidnie podreperować domowy budżet. Ot, choćby niespełna 290-gramowy fragment meteorytu Morasko (to nazwa dzielnicy Poznania, gdzie spadł meteoryt) wystawiony w serwisie Allegro.pl można kupić za 700 zł. A to fragment skały, który z powodzeniem da się zamknąć w dłoni.

Ale już znaleziony pod koniec ubiegłego roku 261-kilogramowy meteoryt – największy odkopany w Polsce – fachowcy wyceniają na 1,2 mln zł. Odkopali go studenci i opolscy poszukiwacze meteorytów właśnie – Łukasz Smuła i Magdalena Skirzewska. Meteoryt ma stożkowaty kształt o wymiarach: wysokość 50 cm, szerokość 40 cm i długość 71 cm, obwód w najszerszym miejscu wynosi 2 metry. To gruboziarnisty oktaedryt typu IAB, składający się w 93 proc. z żelaza, a w 6 proc. z niklu. I jeśli wierzyć naukowcom, jest piękny. – Jako zawodowi poszukiwacze pracujemy na Morasku od 10 lat. Tym razem używając wykrywacza ramowego impulsowego do poszukiwań na dużych głębokościach, badaliśmy teren, skupiając się tylko na dużych obiektach. I udało się. To zwieńczenie naszej pracy, ale też niesamowite odkrycie nie tylko dla poszukiwaczy, ale i dla nauki – mówił dziennikarzom po wykopaniu znaleziska Łukasz Smuła.

Badania na terenie Moraska trwają od połowy XX w. Ostatnio, w latach 1997–2012, prace prowadzili tam naukowcy z Instytutu Geologii UAM, prof. Wojciech Stankowski i prof. Andrzej Muszyński. Udowodnili oni impaktowe pochodzenie kraterów meteorytowych. Na tym terenie znaleziono wiele meteorytów. Do tej pory w okolicach Moraska wydobyto oficjalnie ponad 1,5 tony pozaziemskiej materii.

Marzenie kolekcjonerów

Meteoryty to skały pochodzenia kosmicznego, które co roku w ogromnej liczbie spadają na Ziemię. Choć ich liczbę mierzy się w setkach, większość trafia do oceanów. Te, które można znaleźć na ziemi, są łakomym kąskiem dla miłośników astronomii i naukowców. Szczególnie cenne są fragmenty skał Księżyca czy Marsa. To doskonały materiał do badań Układu Słonecznego – bo choć duże okazy kosztują tysiące dolarów, ich kupno jest nieporównywalnie tańsze niż wysłanie na Księżyc czy Marsa sondy kosmicznej. Z punktu widzenia chemika są mało wartościowe – wszak to zwykłe minerały i metale, jakich sporo można znaleźć na Ziemi. Ale już geolodzy czy astronomowie zrobią wiele, aby móc zbadać strukturę skały, która powstawała w innych niż ziemskie warunkach czy w początkach kształtowania się Układu Słonecznego. Wartość meteorytów jest ogromna również dlatego, że o rzadkie okazy walczą kolekcjonerzy z całego świata. Posiadanie cennego kamienia z Księżyca jest porównywalne z posiadaniem sporego diamentu.

Kiedy przed trzema laty wziąłem udział w odbywającej się w Wyszkowie i Warszawie IV konferencji meteorytowej Polskiego Towarzystwa Meteorytowego, miałem okazję spotkać się z naukowcami, miłośnikami astronomii oraz kolekcjonerami meteorytów, którzy przywieźli swoje kolekcje. A warto wiedzieć, że polscy kolekcjonerzy prezentują przy takiej okazji swoje największe skarby. Mają po kilkadziesiąt kilogramów kamieni, których wartość rzuca często na kolana. Skąd je mają? Większość wygrzebuje kamienie z ziemi. Żeby znaleźć wyjątkowo atrakcyjne okazy, jeżdżą po nie do najbardziej egzotycznych krajów świata. Taka wyprawa – choć kosztowna – jeśli jest uwieńczona sukcesem, po sprzedaniu części zbioru zwraca się z nawiązką.

Na przykład rynkowa cena małego, 5-gramowego meteorytu kamiennego, który spadł w okolicach Pułtuska, wynosi dzisiaj 400 zł. Cena 197-gramowego meteorytu żelaznego Cape York z Zachodniej Grenlandii to ok. 4000 zł, zaś ważący ponad kilogram kamień o nazwie Mount Tazerzait z Nigerii kosztuje na rynku ponad 9 tys. zł. Dla porównania cena 100-gramowej sztabki czystego złota według kursu NBP z 31 grudnia to 16 tys. zł. Ze swoich wypraw poszukiwacze meteorytów potrafią przywozić nawet kilkudziesięciokilogramowe kamienie.