Najnowsza interwencja Uważam Rze

Świat

Hitler grozbami zmusil prezydenta Paula von Hindenburga, by mianowal go kanclerzem

Haki Hitlera

Leszek Pietrzak

Adolf Hitler doszedł do władzy w Republice Weimarskiej, stosując brutalny szantaż wobec przeciwników politycznych leszek pietrzak

Nie zawahał się posłużyć tymi metodami nawet wobec urzędującego prezydenta Paula von Hindenburga. Ale Hitler zachował przy tym demokratyczne pozory, dzięki czemu jeszcze dzisiaj dominuje pogląd, że władzę swoją zdobył w sposób legalny.

W wyborach prezydenckich w marcu 1932 r. Paul von Hindenburg nie otrzymał absolutnej (ponad 50 proc.) wymaganej przez konstytucję większości, ale odniósł zdecydowane zwycięstwo. Na Hindenburga zagłosowało ponad 49,6 proc. niemieckich wyborców, a na jego głównego konkurenta, lidera narodowych socjalistów – Adolfa Hitlera zaledwie 30,2 proc. Była to wystarczająca przewaga, aby Hindenburg mógł spokojnie myśleć o drugiej turze prezydenckich wyborów. Hindenburga popierały nie tylko partie niemieckich katolików (Zentrum), niemieckich demokratów (DDP) oraz Niemiecka Partia Ludowa (DNVP), ale stał się on również mężem opatrznościowym dla niemieckich socjaldemokratów (SPD). Nic zresztą dziwnego. Od czasu gdy w 1928 r. narodowi socjaliści weszli do niemieckiego parlamentu, życie polityczne Republiki Weimarskiej było pełne przemocy. Sytuacja uległa dalszemu pogorszeniu, gdy w kolejnych wyborach do Reichstagu, jakie miały miejsce we wrześniu 1930 r., NSDAP przesunęła się z 10. miejsca na drugie, ustępując jedynie SPD. Na ogólną liczbę 577 mandatów NSDAP zdobyła wówczas aż 107.

Nikt nie miał już złudzeń, że Hitler i jego narodowi socjaliści maszerują po pełnię władzy w Niemczech. Ich brutalność z miesiąca na miesiąc rosła. Gdy na początku 1932 r. upływała kadencja urzędującego prezydenta Hindenburga, Hitler postanowił zawalczyć o urząd prezydenta republiki, bo był on kluczowy dla jego dalszych politycznych planów. W czasie swojego objazdu po kraju i długich płomiennych wystąpień wiele razy szydził z Hindenburga. Czuć było w tym nadchodzący klimat konfrontacji z urzędującym prezydentem. Po pierwszej turze wyborów, wygranej przez Hindenburga, z ust Hitlera i jego ludzi padały jeszcze ostrzejsze słowa, w tym zarzuty, że Hindenburg jest wspierany przez przeciwników wielkich Niemiec – komunistów i socjaldemokratów.

10 kwietnia 1932 r., w drugiej turze wyborów, Hindenburg uzyskał 53,1 proc., a Hitler jedynie 36,7 proc. wszystkich głosów. W ten sposób Hindenburg ponownie został prezydentem Republiki Weimarskiej. To on nadal bardziej wzbudzał zaufanie Niemców niż Adolf Hitler. Miał przede wszystkim autorytet i najbardziej uosabiał niemieckiego ducha.

Zmiana planu

Przegrane wybory prezydenckie były dla Hitlera osobistą porażką. Wiedział już, że zdanie się wyłącznie na wyroki demokracji nie pomoże mu w jego marszu po władzę. Był już pewien, że oprócz zachowania demokratycznych pozorów, potrzebna będzie siła, szantaż, a być może nawet przekupstwa politycznych przeciwników. Tylko wtedy może liczyć na sukces.

Latem 1932 r. wzmogły się ataki na socjaldemokratów i komunistów. Sytuacji nie zdołał uspokoić kanclerz Heinrich Brüning, który nie był nawet w stanie wcielić w życie dekretu Rady Ministrów o rozwiązaniu SA, SS i innych paramilitarnych organizacji narodowych socjalistów. Bezradny był również kolejny niemiecki rząd kierowany przez kanclerza Franza von Papena. W tej sytuacji 31 lipca 1932 r. doszło do nowych wyborów parlamentarnych. Tym razem w Reichstagu NSDAP zdobyła aż 230 mandatów, dzięki czemu stała się najsilniejsza frakcją parlamentarną.

Hindenburg nie chciał powierzyć urzędu kanclerskiego Hitlerowi. Jednak mimo żywionej do niego niechęci zmuszony był zaproponować mu niezbędne minimum: wejście jego partii do rządu von Papena. Wódz narodowych socjalistów propozycje Hindenburga zdecydowanie odrzucił. W następnych miesiącach bojówki Hitlera doprowadziły kraj do wrzenia i chaosu. Sam Hitler zrzucał maskę „legalizmu", nawołując do otwartej walki przeciwko rządowi. Ale codziennej przemocy bojówek Hitlera mieli już dość zwykli Niemcy. Jesienią 1932 r. nastąpił znaczny spadek popularności NSDAP i wzrost wewnętrznych rozbieżności w partii. W dużej mierze były one spowodowane odrzuceniem przez Hitlera oferty udziału we władzy, z jaką wyszedł Hindenburg. Kłótnie i spory zaczęły ogarniać nawet ogniwa terenowe partii Hitlera. W tej sytuacji w kolejnych przyspieszonych wyborach do Reichstagu, jakie zdecydowano się przeprowadzić 6 listopada 1932 r., NSDAP odnotowała znaczący spadek wpływów, tracąc 34 mandaty.

Poprzednia
1 2 3 4

Wstępniak

Materiał Partnera

Jak wdrożyć SAP S/4HANA?

Nowoczesne systemy informatyczne to podstawa dobrze działającego i innowacyjnego przedsiębiorstwa. Dla wielu firm wyzwaniem nie jest wybór systemu ERP, ale jego wdrożenie. Dlaczego? Musi być...

ZAMÓW UWAŻAM RZE

Aktualne wydania Uważam Rze dostępne na www.ekiosk.pl

Komentarz rysunkowy

Felietony

Piotr BOŻEJEWICZ

Może i koniec, ale nie świata

• TAKO RZECZE [P] •Skoro Obama nawet w części nie okazał się takim cudotwórcą, jak przepowiadali eksperci, to czemu Trump miałby być taki groźny, jak go malują ci sami ludzie?

Edyta Żyła

Doradzą i przeszkolą

Znaczna część unijnych pieniędzy trafia do doradców, którzy pomagają zakładać firmy lub je rozwijać. Przedsiębiorcy mogą więc liczyć na bezpłatne szkolenia, wsparcie doświadczonych mentorów albo pomoc w przygotowaniu strategii marketingowej