Ale czy to nie jest jednostkowy przypadek?

Nie. Szkoła nazywa się Sudbury Valley School i istnieje od ponad 40 lat. W USA są 22 podobne szkoły, a w innych krajach co najmniej 14. Oprócz tego radykalnie rośnie w USA odsetek dzieci, które uczone są w domach. W ciągu ostatnich 12 lat ich liczba wzrosła przeszło dwukrotnie – do ponad 2 mln, co stanowi 4 proc. wszystkich dzieci w wieku szkolnym. Około 10 proc. dzieci uczonych w domach ma swobodę wyboru tego, czego chcą się uczyć. Ten ruch ma już nawet swoją nazwę. To tzw. unschooling.

A skąd wiadomo, czy dzieci, które same decydują, czego się uczyć, poradzą sobie w dorosłym życiu?

Sam miałem podobne obawy, ponieważ mój syn uczęszczał do Sudbury Valley School. Dlatego przeprowadziłem wśród absolwentów szkoły ankietę, której wyniki opublikowano w „American Journal of Education". Okazało się, że 75 proc. absolwentów szkoły zdało na studia. 71 proc. stwierdziło, że nie doświadczyli żadnych negatywnych skutków tego, że nie chodzili do tradycyjnej szkoły. A ci, którzy mieli braki w wiedzy, bez większych problemów sami je uzupełnili. Co ważne, cechą charakterystyczną prawie wszystkich absolwentów tej szkoły jest to, że łatwo znajdują pracę, której wykonywanie sprawia im ogromną przyjemność.

Uważa pan, że to możliwe, by wszystkie szkoły wyglądały tak jak Sudbury Valley School?

Za 50 lat współczesne szkoły będzie się uważać za barbarzyński relikt przeszłości. Obecny system unieszczęśliwia dzieci i testuje granice ich wytrzymałości psychicznej. Co ważne, nie gwarantuje im stałej pracy, płacy ani bezpieczeństwa, jak jeszcze kilkadziesiąt lat temu. Bo miejsc pracy wymagających bezrefleksyjnego wykonywania poleceń jest coraz mniej, a te, które istnieją, są nisko płatne. Jeżeli chcemy mieć szczęśliwe dzieci, które później będą się spełniać zawodowo, musimy dać im zdecydowanie więcej wolności, niż mają obecnie.

Peter Gray, profesor Boston College w stanie Massachusetts w USA. Autor popularnego podręcznika dla studentów „Psychologia" (wznawianego od ponad 20 lat, obecnie w sprzedaży w USA jest szóste wydanie). W 1972 r. otrzymał doktorat na Rockefeller University. Specjalizuje się w psychologii uczenia się i motywacji. W marcu 2013 r. wyszła w USA jego najnowsza książka „Free to Learn: Why Unleashing the Instinct to Play Will Make Our Children Happier, More Self-Reliant, and Better Students for Life" (Wolność uczenia się).