Czy współczesna szkoła może wychowywać uczniów w oparciu o  dialog, szacunek, miłość, tolerancję i demokrację? – zastanawiali się uczestnicy sejmowej konferencji „Wartości dla szkoły. Szkoła z wartościami" pod patronatem „Uważam Rze".

– Trzeba przełamywać przekonanie, że zadaniem szkoły jest tylko nauczanie, nie da się bowiem oddzielić nauczania i kształtowania wartości – mówił były premier Jerzy Buzek, honorowy gość debaty. – Jeśli dziś jeszcze wielu rodziców okazuje sceptycyzm w odniesieniu do tego, że szkoła mogłaby przekazywać jakieś wartości, to jest to niewątpliwie pewien legat epoki komunizmu. Uczyliśmy się wszyscy przez dobre dwa pokolenia, że lepiej, by wartości kształtowane były w rodzinie – mówił Jerzy Buzek i zaznaczał, że przekazywanie wartości i kształtowanie postaw w szkole powinno się odbywać na wszystkich lekcjach.

Konferencja pod patronatem „Uważam Rze" zgromadziła w Sejmie ponad 100 nauczycieli, kuratorów i wychowawców, wśród których znaleźli się goście honorowi – podsekretarz stanu w Ministerstwie Edukacji Joanna Berdzik i Beata Sobocińska z biura Rzecznika Praw Dziecka. Organizatorzy i uczestnicy, wśród których znaleźli się m.in. pedagodzy z Akademii Pedagogiki Specjalnej oraz przedstawiciele stowarzyszeń pozarządowych, zgodzili się co do tego, że kwestia wartości w szkole jest szczególnie potrzebna w dzisiejszych czasach nieustających przemian politycznych, ekonomicznych, ale przede wszystkim społecznych.

Jerzy Buzek, podkreślając rolę szkoły w kształtowaniu postaw, powiedział jednak, że granicą powinny być ideologie: – Szkoła nie powinna być za bardzo umoczona w ideologii, co nie oznacza, że ma być neutralna w przekonaniach – powiedział i wyjaśnił, że w klasie powinno znaleźć się miejsce na przekonania zarówno uczniów, jak i nauczycieli. – Niech rodzice decydują o tym, do jakiego typu szkoły posłać dziecko, niech ono samo zadecyduje, czy system wartości przekazywanych w danej szkole mu odpowiada i czy chce je stosować przez całe życie – podkreślił Jerzy Buzek. Jednocześnie jego zdaniem współczesna szkoła nie powinna być neutralna w przekonaniach, pełna aksjologicznej pustki, a każdy przedmiot może stać się okazją do formowania charakterów i wartości.

Były premier ubolewał, że szkoła nie uczy działania we wspólnocie – czy to miejskiej, narodowej czy sąsiedzkiej. – A jest ona przecież niezbędna dla normalnego funkcjonowania człowieka – dodał. Podkreślił rolę nauczycieli i pedagogów, którzy jego zdaniem powinni mieć autorytet i postawę moralną, a nie tylko umiejętność przekazywania wiedzy. – Bliskość i możliwość kontaktu z nauczycielami wpłynie pozytywnie na wartości, jakimi kierują się młodzi ludzie – uważa Jerzy Buzek.

Ważny kontakt

Rzecznik Praw Dziecka Marek Michalak w liście do uczestników konferencji przypomniał o odpowiedzialności spoczywającej na szkole za jakość jej pracy na rzecz każdego dziecka, a nie tylko za przekazanie wiedzy. „Nie wystarczy bowiem wiedzieć, jaki człowiek powinien być. Edukacja jako świadome działanie jest jedną z relacji międzyludzkich i jeżeli ma spełniać swoje zadanie, musi opierać się na rzeczywistym kontakcie z dzieckiem, relacji opartej na wartościach, o których nie tylko mówi się, ale których się doświadcza (aby dobro czynić trzeba je znać)" – napisał rzecznik. Według niego „szkole potrzebna jest wspólna wizja sytemu wartości, jako źródło motywacji, inspiracji, integracji, wokół których powinny skupiać się wszelkie działania, innowacje, emocje i wartości wyznawane przez nauczycieli, wychowawców, uczniów i ich rodziców". Jak zaznaczył Michalak, wizja systemu wartości jest potrzebna po to, by uniknąć nieporządku oraz aby móc weryfikować bieżące działania z długofalowymi zamierzeniami. „Jednocześnie trzeba pamiętać, że aby ten system mógł funkcjonować, powinien być uzgodniony ze wszystkimi, którzy tworzą społeczność szkolną. Jedynie wtedy będzie spójny, będzie sprzyjał tworzeniu w środowisku szkolnym klimatu współpracy, partnerstwa, zaufania i odpowiedzialności" – podkreślił.