Krafftówna w krainie czarów

Prószyński i S-ka

Cena: 39,90 zł

Książka Remigiusza Grzeli należy do ścisłego grona najlepiej napisanych biografii. Tytuł ma doskonały, wieloznaczny. Autor naprawdę zabiera czytelnika do krainy czarów – intymnej krainy Barbary Krafftówny, ale też stworzonej przez siebie, tej literackiej, tekst jest bowiem wzorcowo skonstruowany, a wydawca zadbał o piękną edycję. Bez wahania zanurzamy się więc w lekturę, a ta zapewnia nam mnóstwo wiedzy o burzliwym życiu Krafftówny, przede wszystkim zaś wzrusza, a niekiedy bawi do łez (no, zwijałam się ze śmiechu, czytając np. fragment o „graniu z krową”). Trudno się jednak dziwić – to spotkanie dwojga inteligentnych rozmówców, błyskotliwych i elokwentnych, którzy znają się nie od dziś. W 2006 r. Barbara Krafftówna zagrała w specjalnie dla niej napisanym przez Grzelę monodramie „Błękitny diabeł” – w tym jubileuszowym przedstawieniu aktorka wcieliła się w Marlenę Dietrich. Dwa lata później na deskach warszawskiego Teatru na Woli wystąpiła u boku Mariana Kociniaka w komedii napisanej przez Grzelę, a zatytułowanej „Oczy Brigitte Bardot”. Czytając tę książkę, trzeba pamiętać, że Krafftówna to przede wszystkim aktorka teatralna (choć wielu Polakom kojarzy się jedynie z rolą Honoratki w serialu „Czterej pancerni i pies”).

Barbara Krafftówna zabiera czytelnika w podróż do przeszłości – opowiada o swoich rodzicach, starszej siostrze, mieszkaniu w wołyńskim Łucku, pierwszych przyjaźniach, pierwszych zabawach w teatr. Brutalną cezurą w tym szczęśliwym dzieciństwie był wybuch wojny, a wraz z tym: trudy wyrwania się z zajętego przez Sowietów Wołynia, tułanie się po obcych domach. Barbara razem z matką i siostrą dotarły wreszcie do okupowanej przez Niemców Warszawy, a wówczas – dzięki kontaktom siostry – zaczęła się uczyć aktorstwa. Niczym Alicja z krainy czarów, przekraczając jako nastolatka drzwi amatorskiego i tajnego studia teatralnego Iwo Galla przy Tamce 5, już na zawsze pozostała wierna teatrowi. Jak toczyły się burzliwe losy Krafftówny-aktorki i jak piękne, a zarazem dramatyczne doświadczenia czekały na tę wyjątkową kobietę w jej życiu osobistym? Tego już nie zdradzę – koniecznie sięgnijcie po książkę.

Agnieszka Niemojewska

***

Monika Wąs

Dymny. Życie z diabłami i aniołami

Znak

Cena: 49,90 zł

Kiedy w październiku 2014 r. recenzowałam „Dymną” Elżbiety Baniewicz (Marginesy), pomyślałam, że równie chętnie przeczytałabym pogłębioną biografię Wiesława Dymnego. Okazuje się, że już wtedy Monika Wąs pracowała nad taką książką, przeprowadzając wywiady z bliskimi i znajomymi krakowskiego bożego szaleńca. Zmarł nagle 12 lutego 1978 r., w do dziś niewyjaśnionych okolicznościach, we własnym mieszkaniu. Miał zaledwie 42 lata. Jako chłopiec przeżył piekło wojny, biedę, głód i utratę ojca, dlatego jego przystanią była matka, młodsi bracia i dom rodzinny. Życiową pasją okazała się Piwnica pod Baranami, gdzie występował, tworzył teksty; pisał także opowiadania i scenariusze. Nieustannie coś szkicował (niektóre z rysunków odnajdziemy w polecanej książce), projektował scenografię, grywał epizody w filmach i serialach. „Żył z pożarem w głowie” i tym ogniem jednych rozpalał, innych parzył. Monika Wąs, przytaczając opowieści ludzi z najbliższego kręgu Dymnego, pięknie to pokazała. AN

***

Piotr G. Michalik

Podmiejskim
do Indian

Czarna Owca

Cena: 34,99 zł

Michalik od ponad ośmiu lat prowadzi badania wierzeń, rytuałów i obyczajowości w Meksyku. Pojechał tam, by uczyć studentów w tamtejszym Centrum Badań Antropologicznych. Efektem podróży są jego reportaże – szarpiące czytelnika za wszystkie zmysły. Widzimy „kraj niewiarygodnych kontrastów. Kraj, w którym dawne rytuały i prekolumbijscy bogowie, kpiąc z upływu czasu, swobodnie trwają w sąsiedztwie internetu i smartfonów”. Słyszymy gwar ulic, czujemy eksplozję zapachów. „Rozpanoszona tandeta oblepia dostojne kamienice”, a nam się zdaje, że mamy to wszystko na wyciągnięcie ręki. Michalik zaczyna swą opowieść od kultu Świętej Śmieci, który w 2001 r. zapoczątkowała Enriqueta Romero. Dziś ołtarzyki Santa Muerte piętrzą się głównie w stolicy Meksyku, ale jej figurki odnajdziemy w całym kraju. Wiele miejsca poświęca też Michalik zagadnieniom związanym z płciowością, z powszechnością występowania w Meksyku „muxe”, czyli transwestytów, a także kwestii samoświadomości współczesnych rdzennych Indian. AN

***

Gregory
D. Roberts

Shantaram

Marginesy

Cena: 59,90 zł

Książka liczy sobie blisko 800 stron, a czcionkę ma niewielką. Mimo to trudno się od niej oderwać. W tym swoistym pamiętniku z podróży do dojrzałości, w tej spowiedzi z całego życia, narrator odnalazł ukojenie – a czytelnik wraz z nim. Roberts de facto opowiada nam o sobie. Ten urodzony w 1952 r. Australijczyk przeżył tyle, że mógłby stworzyć kilku barwnych bohaterów literackich. Ciemne interesy, handel narkotykami i bronią, fałszerstwa, przemyt, gangsterskie porachunki, skazanie na 20 lat pozbawienia wolności i ucieczka z więzienia, pobyt w Bombaju – wszystko to stało się jego udziałem. Ukrywał się w slumsach, gdzie leczył biedaków, był żołnierzem bombajskiej mafii, walczył z Armią Czerwoną w Afganistanie. Sens życia odnalazł w miłości do kobiety, a prawdę o sobie poznał dopiero w Indiach. Aż trudno uwierzyć, że człowiek z taką przeszłością tak genialnie operuje słowem, wzorcowo buduje dramaturgię opowieści; tu zdania nie brzmią fałszywie, wraz z narratorem śledzimy każdy szczegół. Bardzo polecam. AN

***

Justyna Krajewska

Warszawa
w rozmowach

Instytut Wydawniczy Erica

Cena: 49,90 zł

To swoisty wehikuł czasu, który przenosi czytelnika do świata niezłomnej stolicy. W jednym momencie widzimy Warszawę z punktu widzenia przedwojennych kabaretów, za chwilę degustujemy smak stołecznych cukierni, aby moment później znaleźć się na powstańczej barykadzie. Wszystko widziane oczami warszawiaków: Jana Englerta, Aliny Janowskiej, Danuty Szaflarskiej, Bohdana Tomaszewskiego czy Jana Kobuszewskiego. Przemijający świat wartości, heroizm i oddanie to słowa klucze, które otwierają bramy świata nazywanego przez autorkę Atlantydą. Książka jest mapą Warszawy, kompasem duszy, przewodnikiem zatartych szlaków, organizatorem przestrzeni umysłu. Każde ze spotkań autorki z rozmówcami jest niczym uchylanie kolejnych bram miejskich kamienic. Rozmówcy dokonali także osobistych wpisów, dedykując je Warsdzawie. Są to często bardzo osobiste adnotacje. Spisane historie okraszono obfitym materiałem zdjęciowym z prywatnych archiwów. EK