Częstochowskie ozdoby choinkowe wisiały na prywatnym drzewku Jana Pawła II. Miał je także Borys Jelcyn i Putin. Komplet zakupił również Biały Dom, a zachwyceni są nimi amerykańscy żołnierze w bazach na Okinawie. Częstochowa to prawdziwe zagłębie bombek, które jednak musi zmagać się z tanimi podróbkami z Chin.

Początki produkcji bombek w Częstochowie sięgają czasów zaborów. Funkcjonowało mnóstwo małych firm, a nawet kilkuosobowych firemek, w których uczono tego fachu. Częstochowa poza wielkim przemysłem stała głównie rzemiosłem. Jedną z pierwszych poważnych manufaktur, która kuchennymi drzwiami weszła do bombkowego interesu, była firma trzech wspólników: Kozaka, Mostowskiego i Zjawionego – Komozja. Pod koniec II wojny światowej zajęli się półlegalną produkcją szklanych cygaretek i fiolek na aromaty kuchenne.

Pomysł na biznes

Podobno wszystko powstało z wojennej biedy, a ponieważ znaleźli lukę na rynku, zaczęli wyrabiać drobne szklane przedmioty. Pomysł na ozdoby choinkowe powstał tuż po wyzwoleniu. Przecież nadchodziły święta. Pierwsze wesołe święta od pięciu lat.

W ich ślady poszło jeszcze kilku przedsiębiorców, ale prywatny przemysł choinkowy skończył się wraz z przejęciem firm przez władze ludowe. Utworzono państwową spółdzielnię, która wykonywanie bombek i ozdabianie ich zlecała rzemieślnikom. To właśnie w tej spółdzielni pracy fachu uczyli się niemal wszyscy, którzy przed kilkudziesięciu laty zajęli się produkcją bombek we własnych zakładach.

Z walizką na targi

Początkowo wzory były dość proste – tradycyjne. Kule, sople, dzwonki itp. Produkcję niemal na pniu wykupowała polska klientela. Dopiero zmiana ustrojowa i koszmarna inflacja w 1990 r. spowodowały, że właśnie Komozja, do niedawna największa firma bombkarska w Europie Wschodniej, zaczęła szukać klientów za granicą, w Niemczech.

– Bieda zmusiła nas do zmiany strategii. Pojechaliśmy z walizką bombek na targi do Niemiec i nie mając swojego stoiska, szukaliśmy odbiorców – mówi Aleksander Mostowski, współwłaściciel Komozji.

Jeden z tamtejszych hurtowników zainteresował się polskimi bombkami, nie mógł uwierzyć, że tak pięknie wykonane, wręcz artystycznie malowane ozdoby powstają tuż za Odrą.

Inni częstochowscy producenci szybko wykorzystali te doświadczenia: – Od lat jesteśmy regularnymi wystawcami na frankfurckich targach – podkreśla Hanna Nowak, prezes firmy Aboz. – Produkujemy głównie kule dekorowane, ale to właśnie nimi zachwyciły się żony znudzone wyczekiwaniem na swoich mężów – żołnierzy armii USA.

Panie podobno właśnie z nudów stworzyły mapę wartych zobaczenia miejsc w Polsce, a na niej umieściły częstochowską firmę. Ta przygoda zaowocowała także tym, że Aboz wysyłał swoje kule ozdobione logotypami różnych jednostek US Army między innymi na japońską Okinawę.

Tysiąc dolarów za bombkę

Komozja szczyciła się produkcją licencyjnych bombek dla Disneya. Kolekcję z tradycyjnymi rosyjskimi wzorami przed laty kupił Borys Jelcyn, który ubierając choinkę przed kamerami telewizji, stłukł przypadkiem rosyjską piękność – barisznię, tłumacząc, że „to na szczęście". Inne kolekcje zdobyły uznanie Putina, a także Gazpromu.

Niektóre z ozdób Komozji osiągają wysokie ceny na rynku kolekcjonerskim. Tak się stało z bombką w kształcie kości do gry, która miała nieprawidłową liczbę oczek na przeciwległych ściankach. Jej odbiorca z jednego z kasyn w Las Vegas stwierdził, że wzorcowa partia 100 sztuk jest „fałszywa". Wzór poprawiono, ale to właśnie te „nieudane" kości osiągają na aukcjach ceny sięgające 1000 dol. za sztukę.

W cenie jest także ozdoba przedstawiająca obraz jasnogórskiej Czarnej Madonny i częstochowskiego klasztoru. Oba wizerunki są przez paulinów pilnie strzeżone i chronione prawem, więc było to dla firmy duże wyróżnienie.